COP 28: Rada ustaliła stanowisko negocjacyjne UE na szczyt klimatyczny ONZ w Dubaju

Unijne, a więc i Polskie, stanowisko na COP 28 zostało przyjęte. W Konkluzjach Rady państwa członkowskie podkreślają znaczenie zwiększenia globalnych ambicji klimatycznych, aby utrzymać cel 1,5°C w zasięgu ręki, zgodnie z Porozumieniem Paryskim. Podkreślają, że łącznie wkłady ustalone na poziomie krajowym (NDC) i ich aktualizacje nie są obecnie wystarczające do osiągnięcia tego celu, i ze w szczególności główne światowe gospodarki powinny zwiększyć swoje cele redukcyjne.

Teresa Ribera, hiszpańska minister ds. transformacji ekologicznej i wyzwań demograficznych, która przewodziła procesowi ustalenia europejskiego stanowiska negocjacyjnego na COP 28, podkreśliła, że UE jest światowym liderem w zakresie działań klimatycznych i na COP będzie w centrum negocjacji, demonstrując swoje zaangażowanie w zieloną transformację i zachęcając swoich partnerów do pójścia w ślady Europy. Zaznaczyła też, że UE jest siłą napędową zmian i nie może wykorzystywać trudności i wyzwań jakie stawia przed nami zielona transformacja jako pretekstu do powrotu do sytuacji sprzed Porozumienia Paryskiego.

Batalia o rolę technologii wychwytywania gazów cieplarnianych

Rada podkreśla, że przejście na gospodarkę neutralną dla klimatu będzie wymagało ogólnoświatowego wycofywania tych paliw kopalnych, przy których spalaniu nie wychwytuje się gazów cieplarnianych (ang. unabated fossil fuels) i osiągnięcia szczytowego poziomu ich zużycia w bieżącej dekadzie. Przedmiotem intensywnych rozmów było włączenie do tekstu mandatu słowa "unabated". W stanowisku podkreślono, że technologie wychwytywania gazów cieplarnianych (np. CCS) powinny być wykorzystywane tylko do mitygacji emisji z już istniejących mocy i tylko w tych sektorach, w których redukcje są trudne do osiągnięcia. Technologie składowania i usuwania gazów cieplarnianych nie mogą być, zdaniem Rady, argumentem do odkładania działań redukcyjnych w sektorach, w których technologie opłacalnej redukcji emisji są powszechnie dostępne, ani do odkładania i spowalniania tempa transformacji energetycznej.

Rada podkreśla znaczenie uwolnienia większej części (ang. predominantly free) sektora energetycznego od paliw kopalnych na długo przed 2050 r., a także dążenia do całkowicie lub w przeważającej mierze zdekarbonizowanego światowego systemu elektroenergetycznego w latach 30. XXI wieku.

Koniec z (prawie) wszystkimi dotacjami na paliwa kopalne

Rada wezwała do jak najszybszego wycofania tych dotacji na paliwa kopalne, które nie rozwiązują problemu ubóstwa energetycznego, ani nie przyczyniają się do sprawiedliwej transformacji. Unia będzie wzywać do podjęcia globalnych działań na rzecz potrojenia zainstalowanej mocy energii odnawialnej do 11 TW i podwojenia tempa poprawy efektywności energetycznej do 2030 r. Są to cele polityczne promowane przez Prezydencję COP 28.

W części Konkluzji dotyczącej transformacji energetycznej dodano wiele słów bezpieczników, gdyż UE jako całość nie jest jeszcze gotowa do poparcia absolutnego i całkowitego wycofania wszystkich paliw kopalnych i pełnej dekarbonizacji.

Unia - czempion finansowania klimatu ze źródeł publicznych

Rada podkreśla, że UE i jej państwa członkowskie wnoszą największy na świecie wkład w międzynarodowe publiczne finansowanie działań związanych ze zmianą klimatu, a od 2013 r. ponad dwukrotnie zwiększyły swój wkład w finansowanie tych działań, aby wesprzeć kraje rozwijające się. Podobnie jak w latach ubiegłych, w Konkluzjach nie podana jest wysokość wkładu UE w 2022 r. Komisja udostępni ją w połowie listopada, a Rada odrębnie zatwierdzi, jeszcze przed rozpoczęciem COP 28.

Na COP 28 głównymi technicznymi tematami negocjacyjnymi będą pierwsza globalna inwentaryzacja działań mitygacyjnych i adaptacyjnych (ang. Global Stocktake), program prac mitygacyjnych, globalny cel w zakresie adaptacji i finansowanie działań związanych ze zmianą klimatu - w tym ustalenia finansowe dotyczące Funduszu Strat i Szkód. Osobną będzie agenda polityczna Prezydencji COP 28, po której możemy się spodziewać ogłoszenia m.in. nowych celów w zakresie rozpowszechniania odnawialnych źródeł energii wspomnianych w mandacie Rady na COP.

Mandat UE na COP 28 daje Unii pole do konstruktywnego zaangażowania w negocjacje UNFCCC. Wspólnota weźmie udział w politycznej inicjatywie Prezydencji COP 28 w zakresie ustanowienia globalnych celów w branży RES, może poprzeć język dotyczący wycofania paliw kopalnych zgodnie zapisami Konkluzji (słowo “unabated” ma tu duże znaczenie) oraz wezwać partnerów światowych do ambitniejszego podejścia do transformacji energetycznej w ich krajach.

Katarzyna Snyder