29.11.2023
COP28 w Dubaju będzie obfitował w ważne debaty i dyskusje. Przygotowaliśmy podsumowanie 4 kluczowych kwestii, które warto śledzić podczas szczytu.
Co to jest?
Globalny Przegląd to kluczowy element ram cyklu ambicji Porozumienia Paryskiego, który ma mieć miejsce co pięć lat w celu pobudzenia coraz bardziej ambitnych działań w dziedzinie klimatu i zmotywowania krajów do kolejnej rundy krajowych zobowiązań klimatycznych (tzw. wkładów ustalanych na poziomie krajowym, NDC).
Proces Globalnego Przeglądu przeszedł obecnie z fazy technicznej, która zakończyła się raportem podsumowującym opublikowanym we wrześniu 2023 r., w fazę polityczną, której kulminacją będzie COP 28. Będzie to moment, w którym kraje będą musiały nie tylko uznać luki w dotychczasowych działaniach i finansowaniu, ale także jasno określić, gdzie nastąpił postęp i wspólnie uzgodnić zasadnicze i konkretne dalsze kroki.
Na szczycie COP 28 zostanie dokonany pierwszy w historii Globalny Przegląd postępu w globalnych działaniach klimatycznych od czasu przyjęcia Porozumienia Paryskiego. Raport podsumowujący negatywnie podsumował dotychczasowe działania krajów, ale też zaproponował plan tego, w jaki sposób rządy mogą i powinny działać dalej.
Jak może wyglądać pozytywny rezultat COP 28?
Podczas COP 28 kraje powinny przedstawić plan szybkiego reagowania na wyniki Globalnego Przeglądu, która przekształci każdy główny obszar gospodarki w bezprecedensowym tempie. Decyzja w tym obszarze może określać konkretny wymóg uwzględnienia wyników Przeglądu w przygotowaniu kolejnych NDC oraz określić proces współpracy sektorów rządowego i pozarządowego na bazie tych wyników w perspektywie kilku kolejnych lat.
Co to jest?
Celem Porozumienia Paryskiego jest ograniczenie wzrostu globalnej temperatury do 2/1.5 C. Aby ten cel osiągnąć, świat musi zaprzestać emisji gazów cieplarnianych do atmosfery. Głównymi źródłami gazów cieplarnianych, emitowanych podczas spalania paliw kopalnych takich jak węgiel, ropa i gaz, są sektory przemysłu, transportu, budynków. Rolnictwo, leśnictwo i użytkowanie gruntów to sektory odpowiedzialne za emisje metanu. Rozwiązanie kryzysu klimatycznego będzie wymagało transformacji każdego z tych sektorów. W parze z redukcją emisji z tych sektorów idzie debata o technologii wychwytywania dwutlenku węgla z atmosfery i jego składowania (CCUS) - technologii niezbędnej dla tych sektorów, gdzie nie jest możliwe całkowite wyeliminowanie emisji - np. Przemysł rafineryjny czy cementownie.
Jak może wyglądać pozytywny rezultat COP 28?
COP 28 powinien zasygnalizować koniec ery paliw kopalnych i zmobilizować działania na rzecz energii alternatywnej. Na COP 26 ostatecznym rezultatem było wezwanie do wycofania nieograniczonej energii węglowej (ang. phase-out of unabated fossil fuels). W 2022 roku w Szarm el-Szejk ponad 80 krajów zadeklarowało wsparcie na rzecz stopniowego wycofywania (ang. phase - down) wszystkich paliw kopalnych. W 2023 roku wiele krajów uznało osiągnięcie porozumienia w sprawie wycofywania wszystkich paliw kopalnych (ang. phase-out of fossil fuels) za główny cel swoich negocjacji. Niezależnie od tego, na jakie sformułowanie ostatecznie zgodzą się negocjatorzy, najważniejszym jest, aby wynik motywował do szybkiego odejścia od paliw kopalnych.
A co z technologią CCUS?
Chociaż technologia wychwytywania dwutlenku węgla (często określana jako wychwytywanie, utylizacja i składowanie dwutlenku węgla, CCUS) jest konieczna, jej stosowanie powinno być ograniczone i skupiać się na zastosowaniach, w których jest ona najbardziej potrzebna (np. produkcja cementu).
Międzynarodowa Agencja Energetyczna (IEA) stwierdza, że aby sektory związane z produkcją energii osiągnęły poziom zerowy netto do 2050 r., środki takie jak wdrażanie energii odnawialnej, zmiana paliw i elektryfikacja muszą łącznie zmniejszyć emisje związane z energią o 15 gigaton do 2030 r. W swoim scenariuszu CCS do końca tej dekady wychwyci zaledwie 1 z tych 15 gigaton. Technologii wychwytywania i składowania dwutlenku węgla nie można zatem wykorzystywać jako wymówki do zwiększania produkcji paliw kopalnych lub spowalniania przechodzenia na odnawialne źródła energii, takie jak wiatr i słońce.
Ważnym jest też, aby 28 szczyt klimatyczny ONZ nie stał się platformą dla PRowych zobowiązań przemysłu naftowego i gazowego, które nie rozwiązują najważniejszego problemu. Oczekuje się, że podczas COP 28 Zjednoczone Emiraty Arabskie ogłoszą zobowiązanie co najmniej 20 dużych koncernów naftowych i gazowych do ograniczenia wycieków metanu i osiągnięcia zerowej emisji netto do 2050 r. – ale będzie to wyłącznie w odniesieniu do własnej działalności, a nie do sprzedawanego paliwa. Należy mieć zatem ta roznice na uwadze przy raportowaniu wyników COP 28.
Co to jest?
Od niemal trzydziestu lat kraje najbardziej narażone na skutki zmian klimatycznych wzywały do uruchomienia wsparcia finansowego ze strony krajów bogatych, aby pomóc im uporać się z najpoważniejszymi skutkami zmiany klimatu. Stworzenie strumienia finansowania w celu rozwiązania problemu „strat i szkód” stało się papierkiem lakmusowym sukcesu podczas COP 27. Krajom wyspiarskim i ich sojusznikom udało się w końcu ustanowić nowy Fundusz Strat i Szkód. Ale diabeł tkwi w szczegółach.
Jak może wyglądać pozytywny rezultat COP 28?
Kluczowym zadaniem negocjacji klimatycznych podczas COP 28 jest pełne uruchomienie Funduszu Strat i Szkód. Strony będą musiały zdecydować, gdzie zlokalizowany jest fundusz (na chwilę obecną jest tymczasowo goszczony w Banku Światowym), jakie są jego relacje z UNFCCC, które kraje będą wnosić do niego wkład finansowy oraz jakie działania i które kraje kwalifikują się do wsparcia finansowego. Te ustalenia dotyczące finansowania mogą obejmować źródła, fundusze i inicjatywy w ramach i poza COP i Porozumieniem Paryskim.
Podczas COP 28 Strony będą też dyskutować o tym, jak lepiej mierzyć postęp w działaniach adaptacyjnych. Negocjatorzy powinni ustanowić proces określania wskaźników służących do oceny działań adaptacyjnych, sposobu ich gromadzenia i raportowania.
Co to jest?
Aby utrzymać możliwość zrealizowania globalnych celów klimatycznych , do 2030 r. świat musi osiągnąć 4,3 biliona dolarów rocznych przepływów finansowych związanych z transformacją energetyczną i ochroną klimatu.
NA COP 28 kraje zobowiązane do finansowania klimatycznego muszą pokazać, że wypełniły istniejące zobowiązania finansowe 100 miliardów dolarów rocznie do 2020 r. Ponadto dwa lata temu, podczas COP 26, kraje te zgodziły się co najmniej podwoić do 2025 r. finansowanie na rzecz adaptacji w stosunku do poziomu z 2019 r. Stopień spełnienia tego zobowiązania również będzie dyskutowany.
Jak może wyglądać pozytywny rezultat COP 28?
COP 28 musi także położyć podwaliny pod ustanowienie nowego globalnego celu w zakresie finansowania działań związanych ze zmianą klimatu po 2025 r. (znanego również jako „nowy zbiorowy cel ilościowy”, NCQG), który zastąpi cel 100 miliardów dolarów. COP 28 nie rozwiąże tej kwestii (ta decyzja jest planowana na COP 29), ale to na ile negocjatorzy zawężą opcje na stole będzie miarą sukcesu rozmów w tym obszarze.
Także rola międzynarodowych instytucji finansowych wysunęła się na pierwszy plan w rozmowach klimatycznych ONZ. W wyniku COP 27 wezwano wielostronne banki rozwoju (MDB) i ich akcjonariuszy do zreformowania polityk i praktyk, dostosowania finansów i uproszczenia dostępu do finansowania, przy jednoczesnym zwróceniu uwagi na problem zwiększonego zadłużenia i rosnących potrzeb krajów rozwijających się. Kwestie te ponownie znajdą się w centrum uwagi podczas COP 28.
Katarzyna Snyder
BĄDŹ NA BIEŻĄCO
W newsletterze IZG podsumowujemy najważniejsze wydarzenia związane z polityką klimatyczną w Polsce i na świecie,
piszemy o sprawiedliwej transformacji i zielonej gospodarce. Analizy, komentarze i newsy prosto na Twój email!
