Co to jest Inflation Reduction Act – IRA

Ustawa o redukcji inflacji (ang. Inflation Reduction Act - IRA), podpisana przez prezydenta Stanów Zjednoczonych 16 sierpnia 2022 r., kieruje nowe fundusze federalne na redukcję emisji dwutlenku węgla, obniżenie kosztów opieki zdrowotnej, finansowanie amerykańskiego Urzędu Skarbowego i poprawę efektywności fiskusa. Ustawa ma na celu pobudzenie inwestycji w krajowe zdolności produkcyjne, zachęcenie do nabywania kluczowych dostaw na terenie USA oraz przyspieszenie badań i rozwoju oraz komercjalizacji najnowocześniejszych technologii, takich jak wychwytywanie i składowanie dwutlenku węgla oraz czysty wodór. Kongresowe Biuro Budżetowe (CBO) szacuje, że ustawa zmniejszy deficyty budżetowe o 237 miliardów dolarów w ciągu następnej dekady.

IRA jest trzecim aktem prawnym przyjętym w Waszyngtonie od końca 2021 r., który ma na celu poprawę konkurencyjności gospodarczej Stanów Zjednoczonych, innowacyjności i produktywności przemysłu. Ponadpartyjne prawo infrastrukturalne (ang. Bipartisan Infrastructure Law - BIL), ustawa o chipach i nauce (ang. CHIPS & Science Act) oraz IRA mają częściowo pokrywające się priorytety i wspólnie przewidują 2 biliony $ nowych wydatków federalnych w ciągu najbliższych dziesięciu lat.

Znaczące fundusze federalne na działania na rzecz klimatu 

IRA kieruje prawie 400 miliardów $ z funduszy federalnych na czystą energię, mając na celu znaczne obniżenie krajowej emisji dwutlenku węgla do końca 2030 r. Fundusze zostaną rozdysponowane w postaci zachęt podatkowych, dotacji i gwarancji kredytowych.  Najwięcej środków przeznaczono na dwa główne cele: produkcję czystej energii i przesył energii, czysty transport - w tym zachęty dla pojazdów elektrycznych

Modernizacja infrastruktury energetycznej

Biuro programu pożyczkowego Departamentu Energii Stanów Zjednoczonych otrzyma około 12 miliardów $ na dziesięciokrotne zwiększenie swoich istniejących uprawnień pożyczkowych oraz 250 miliardów $ na utworzenie nowego programu pożyczkowego na modernizację, zmianę przeznaczenia lub wymianę istniejącej infrastruktury energetycznej.

Zachęty dla prywatnych inwestycji

Większość z 394 miliardów $ przeznaczonych na finansowanie energii i celów klimatycznych ma formę ulg podatkowych. Korporacje są największymi odbiorcami, z ulgami podatkowymi o wartości szacowanej na 216 miliardów $. Ulgi te mają na celu stymulowanie prywatnych inwestycji w czystą energię, transport i produkcję. Wiele zachęt podatkowych przewidzianych w ustawie to wypłaty bezpośrednie.

Zachęty konsumenckie

Ulgi podatkowe o wartości ok. 43 miliardów $ mają na celu uczynienie pojazdów elektrycznych, energooszczędnych urządzeń, paneli słonecznych na dachach, ogrzewania geotermalnego i domowych baterii bardziej przystępnymi dla obywatelek i obywateli. Od 2023 r. kwalifikujące się pojazdy elektryczne będą uprawnione do ulgi podatkowej w wysokości odpowiednio do 7500 $ i 4000 $ w przypadku pojazdów nowych i używanych. Kwalifikujące się projekty modernizacyjne gospodarstw domowych będą uprawnione do ulgi podatkowej w wysokości do 30 procent całkowitych kosztów, z ograniczeniem do 1200 $ rocznie. W przypadku pomp ciepła kredyt jest ograniczony do 2000 $ rocznie.

Budowanie puli talentu i produkcja krajowa

Aby pomóc w budowaniu bogatej, zróżnicowanej puli talentów w dziedzinie nauk ścisłych, technologii, inżynierii i matematyki (STEM), zakłady produkcyjne kwalifikują się do pełnych ulg podatkowych IRA tylko wtedy, gdy spełniają obowiązujące wymagania dotyczące wynagrodzeń i praktyk zawodowych. Wiele zachęt podatkowych IRA zawiera również skalowanie wymagań dotyczących produkcji krajowej lub zamówień krajowych. Na przykład, aby odblokować pełny kredyt konsumencki EV, skalowalny procent kluczowych surowców w akumulatorze musi zostać poddany recyklingowi w Ameryce Północnej, ewentualnie być wydobyty lub przetworzony w kraju, który ma umowę o wolnym handlu ze Stanami Zjednoczonymi. Akumulator musi być również wyprodukowany lub zmontowany w Ameryce Północnej.

Fundusze IRA będą przepływać przez kilkanaście agencji federalnych

Departament Skarbu USA rozporządza lwią częścią funduszy - ponad 250 miliardami $. Ponad 100 miliardów $ dotacji przypada na Departament Zdrowia i Opieki Społecznej Stanów Zjednoczonych. Departamenty Rolnictwa i Energii, a także Agencja Ochrony Środowiska otrzymają łącznie 120 miliardów $ na wzmocnienie programów klimatycznych, sprawiedliwości środowiskowej, ochrony i odporności na skutki zmian klimatycznych..

Zwiększenie dochodów

Wiele nowych wydatków na IRA ma zostać zrekompensowanych środkami ze zwiększonych dochodów rządu federalnego. Ustawa podnosi minimalny podatek dla dużych korporacji do 15 procent, nakłada 1-procentowy podatek akcyzowy na wykup akcji i zapewnia nowe fundusze na poprawę efektywności poboru i egzekwowania podatków Urzędu Skarbowego. W połączeniu z oszczędnościami z inicjatyw zdrowotnych, CBO szacuje, że IRA obniży deficyt budżetowy o 237 miliardów $ w ciągu najbliższych dziesięciu lat.

Globalne znaczenie IRA

IRA przywraca Ameryce wiarygodność na arenie klimatycznej. 

Przez lata międzynarodowa retoryka Amerykańskich polityków odstawała od rzeczywistych działań krajowych. Kongres wielokrotnie próbował i nie uchwalił ustawy mającej na celu zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych w USA. W kwietniu 2021 r. administracja Bidena także obiecała znaczne ograniczenie emisji do 2030 r., nie będąc jednocześnie w stanie przedstawić żadnej faktycznej polityki, która doprowadzi do takiej redukcji. Po przyjęciu IRA amerykańscy dyplomaci mają solidne podstawy, na których mogą się oprzeć w negocjacjach międzynarodowych. 

Zmiana w amerykańsko-chińskiej rozmowie o polityce klimatycznej i gospodarczej

IRA łączy aspekty polityki klimatycznej i konkurencyjności gospodarczej, tworząc nową krajową politykę przemysłową zaprojektowaną na rzecz rewitalizacji w USA niektórych gałęzi przemysłu czystej energii i wsparcia amerykańskich konkurentów dla chińskich firm produkujących pojazdy elektryczne. Także ponadpartyjna ustawa CHIPS and Science Act, wprowadza najbardziej kompleksową politykę przemysłową Stanów Zjednoczonych od pokolenia. IRA bardziej przypomina podejście Chin do polityki klimatycznej – amerykańskie prawo celuje w dekarbonizowaniu gospodarki poprzez strategiczne inwestycje w określone branże, a nie poprzez regulacje lub opodatkowanie emisji dwutlenku węgla. Chińscy przywódcy muszą teraz wziąć pod uwagę fakt, że amerykańskie firmy w branży czystej energii będą wkrótce konkurować z chińskimi.

Gospodarcze napięcia z globalnymi sojusznikami USA

Sojusznicy Ameryki obawiają się protekcjonistycznych efektów nowego prawa. IRA próbuje przekształcić kilka branż czystej energii w sposób, który przyniesie korzyści bilansowi handlowemu Ameryki. To sprawiło, że reakcja sojuszników na ustawę była wyciszona. Unia Europejska twierdzi, że ustawa zaszkodzi jej firmom sprzedającym się na rynku amerykańskim. Podobne obawy zgłosiły również Japonia i Korea Południowa. Według Komisji Europejskiej dotacje np. dla producentów samochodów, którzy kupują części wyprodukowane w USA, w tym akumulatory do pojazdów elektrycznych, utrudniają europejskim firmom konkurowanie i mogą spowodować odpływ nowych inwestycji z UE. Zapisy IRA zmuszają europejskie firmy do przenoszenia produkcji do Stanów Zjednoczonych, aby w pełni uczestniczyć w amerykańskim rynku i osłabiają europejskie zdolności przemysłowe. UE jest w trakcie dyskusji w USA o skutkach IRA i potencjalnych środkach niwelujących negatywny jego wpływ na europejską gospodarkę. Jednocześnie IRA, która była negocjowana w Waszyngtonie z dużym trudem, jest obowiązującym prawem. Obecna sytuacja polityczna w USA uniemożliwia zmiany w IRA, co tworzy trudny kontekst rozmów na linii Bruksela-USA w kwestii reperkusji IRA dla współpracy transatlantyckiej.  

Opr. Instytut Zielonej Gospodarki

Źródła: McKinsey, the Atlantic, Reuters, US Senate webpages